Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 56 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 2 – Cánh Diều):
- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
- Khi đọc truyện lịch sử, các em cần lưu ý:
+ Truyện viết về sự kiện gì? Cốt truyện, bối cảnh, nhân vật chính trong truyện liên quan như thế nào với lịch sử của dân tộc?
+ Chủ đề, tư tưởng, thông điệp nội dung mà văn bản truyện muốn thể hiện.
+ Một số đặc điểm hình thức nổi bật của truyện (sự kiện, nhân vật, ngôn ngữ mang không khí và dấu ấn lịch sử)
+ Những tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo của người viết thể hiện qua văn bản truyện.
- Đọc trước văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh; tìm hiểu thêm thông tin về nhóm tác giả Ngô gia văn phái.
Lời giải:
- Truyện viết về sự kiện Quang Trung đại phá quân Thanh năm 1789. Cốt truyện, bối cảnh, nhân vật chính có liên quan trực tiếp đến sự kiện có thật trong lịch sử dân tộc.
- Chủ đề: Sự kiện lịch sử Quang Trung đại phá quân Thanh (1789)
- Nội dung: Chiến thắng của Tây Sơn dưới sự lãnh đạo của vua Quang Trung trước quân Thanh
- Sự kiện, nhân vật trong truyện là những sự kiện, nhân vật có thật trong lịch sử.
- Ngôn ngữ truyện mang không khí và dấu ấn lịch sử, phù hợp với bối cảnh và thời đại.
- Tác giả thể hiện sự ngợi ca, tự hào với chiến thắng của vua Quang Trung và nhà Tây Sơn trước quân Thanh.
- Nhóm tác giả Ngô gia văn phái là một nhóm tác giả Việt Nam thuộc dòng họ Ngô Thì ở làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, trấn Sơn Nam (nay thuộc huyện Thanh Trì, Hà Nội). Người đề xướng và dựng lên Văn phái (về sau được mệnh danh là Ngô gia văn phái) là Ngô Chi Thất và Ngô Trân. Ngô gia văn phái gồm 20 tác giả thuộc 9 thế hệ trong đó hai tác giả chính là Ngô Thì Chí (1753 – 1788) làm quan thời Lê Chiêu Thống và Ngô Thì Du (1772-1840), làm quan dưới triều nhà Nguyễn.
Đọc hiểu
* Nội dung chính:
Đoạn trích thể hiện vẻ đẹp hào hùng của người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ trong chiến công đại phá quân Thanh, sự thảm bại của bọn xâm lược và số phận bi thảm của lũ bán nước.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 57, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Phần (1) kể về tuyến nhân vật nào?
Lời giải:
Phần 1 kể về tướng nhà Thanh Tôn Sĩ Nghị.
Câu 2 (trang 59, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Tóm tắt ý chính lời dụ của Quang Trung.
Lời phủ dụ khẳng định chủ quyền dân tộc của nước ta, đồng thời lên án tội ác của giặc, khơi dậy tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc. Nhà vua kêu gọi binh sĩ đánh giặc, đề ra kỷ luật rất nghiêm.
Câu 3 (trang 60, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Ý nào trong lời của Quang Trung thể hiện tầm nhìn, biết “lo xa”?
Lời giải:
Ông đã dự định để Ngô Thì Nhậm, một người khéo lời lẽ ra dẹp việc binh đao vì ông biết quân Thanh sau khi thua trận chắc chắc sẽ thẹn mà tìm cách báo thù, khi ấy nhân dân ta lại rơi vào lầm than.
Câu 4 (trang 61, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Cách đánh giặc của Quang Trung có gì đặc biệt?
Lời giải:
Nét độc đáo trong cách đánh giặc của Quang Trung Hoàng đế trong đại phá quân Thanh:
|
Quân sự |
Chính trị |
|
+ Chiến lược hành quân thần tốc, đảm bảo yếu tố bất ngờ + Khả năng đánh đồn giặc chớp nhoáng, khiến giặc không kịp trở tay. + Quang Trung có những trận chiến sòng phẳng với quân Thanh, đánh theo lối tổng tấn công, chứ không du kích như các triều đại trước đây. |
+ Nhanh chóng lấy lòng nhân sĩ và nhân dân Bắc Hà. + Lên ngôi hoàng đế sớm để thể hiện tính chính danh |
Câu 5 (trang 62, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Phần (3) có thể coi là một tuyến truyện không? Vì sao?
Lời giải:
- Có vì trong phần này đã tái hiện những diễn biến phức tạp của nhân vật Vua Lê.
Câu 6 (trang 62, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Hình dung thái độ và hành động của vua Lê.
Lời giải:
- Vua Lê lúc vội vã cùng triều thần bỏ chạy vì lo lắng quân Tây Sơn sắp đuổi đến
*Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 63, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh kể về những sự kiện gì? Các sự kiện ấy liên quan đến những tuyến nhân vật nào?
Lời giải:
Văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh kể về 3 sự kiện chính:
- Tướng giặc Tôn Sĩ Nghị chủ quan, hống hách, bắt nạt triều đình vua Lê
- Quang Trung thần tốc ra Bắc đánh tan quân Thanh
- Vua Lê cùng một số triều thần chạy trốn lên biên giới phía bắc
Các sự kiện ấy liên quan đến những tuyến nhân vật: Quang Trung, vua Lê Chiêu Thống, Ngô Thì Nhậm, tướng nhà Thanh như Tôn Sĩ Nghị, Sầm Nghi Đống,..
Câu 2 (trang 63, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Đặt tên và nêu nội dung chính của mỗi phần trong đoạn trích.
Lời giải:
|
- Phần 1 (Từ đầu đến ngày “25 tháng chạp năm Mậu Thân 1788”): |
Quân Thanh chiếm thành Thăng Long, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế. |
|
- Phần 2 (Từ đoạn "Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh" đến "vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Long, rồi kéo vào thành): |
Cuộc hành quân và chiến thắng vang dội của vua Quang Trung và nghĩa quân Tây Sơn. |
|
- Phần 3 (Còn lại): |
Sự thảm hại của vua tôi Lê Chiêu Thống. |
Câu 3 (trang 63, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Phân tích một số chi tiết trong văn bản để làm rõ đặc điểm tính cách của hai nhân vật Quang Trung và Lê Chiêu Thống.
Lời giải:
|
Nhân vật |
Phân tích |
|
Nguyễn Huệ |
- Nhận được tin giặc chiếm Thăng Long, “giận lắm”, “định thân chinh cầm quân đi ngay”. Chỉ trong vòng hơn một tháng, Nguyễn Huệ đã làm rất nhiều việc lớn: tế cáo trời đất, lên ngôi hoàng đế, “giữ lấy lòng người”, chiêu mộ nhân tài ra giúp nước… - Đi đến đâu, ông chiêu mộ binh sĩ đến đó. Chính sách cũng hết sức hài hòa, lấy dân làm gốc, không bao giờ cưỡng bách dân chúng. - Nguyễn Huệ rất sáng suốt trong việc xét đoán và dùng người. - Quang Trung có tầm nhìn vượt thời đại, thật hiếm có trên đời. - Ông có trí tuệ của bậc quân vương biết lo xa, nhìn rõ toàn cục, định liệu như thần. - Nguyễn Huệ là người có tài dụng binh như thần. |
|
Lê Chiêu Thống |
- Chỉ chăm chú vào tiệc yến mừng, không lo chi đến việc bất trắc. - Vội vã cùng bọn Lê Quỳnh, Trịnh hiến đưa thái hậu ra ngoài. - Là một ông vua bù nhìn, đặt lợi ích cá nhân lên trước lợi ích của đất nước, cấu kết với nhà Thanh để đất nước rơi vào tay của kẻ thù phương Bắc |
Câu 4 (trang 63, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Hãy làm sáng tỏ đặc điểm của một truyện lịch sử có cốt truyện đa tuyến qua đoạn trích (chú ý các yếu tố nhân vật và sự kiện chính).
Lời giải:
Tác giả đã trình bày một chuỗi các sự kiện từ việc quân Thanh sang xâm lược đến việc Nguyễn Huệ lên ngôi vua dẫn quân đánh bại quân Thanh, vua Lê Chiêu Thống và quần thần tháo chạy.
Đoạn trích của tái hiện những diễn biến phức tạp của nhiều nhân vật khác nhau:
+ Suy nghĩ, tâm trạng của nhân vật Tôn Sĩ Nghị
+ Các cảm xúc, suy nghĩ, hành động của Quang Trung
+ Diễn biến tâm trạng, cảm xúc, hành động của vua Lê Chiêu Thống
Câu 5 (trang 63, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Theo em, qua đoạn trích, tác giả muốn gửi gắm đến người đọc thông điệp gì? Thông điệp ấy có giá trị với cuộc sống hôm nay như thế nào?
Lời giải:
Theo em, qua đoạn trích, tác giả muốn gửi gắm đến người đọc thông điệp về lòng yêu nước và tôn trọng lịch sử dân tộc.
Đến ngày nay tinh thần yêu nước và tự hào về lịch sử của dân tộc vẫn còn được lưu giữ và phát huy, thế hệ trẻ ngày càng có ý thức trong việc xây dựng và phát triển đất nước.
Câu 6 (trang 63, SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 2 - Cánh Diều)
Để viết bài giới thiệu về nhân vật Quang Trung trong văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh, em sẽ nêu những ý chính nào?
Lời giải:
- Giới thiệu khái quát thông tin về nhân vật.
- Phẩm chất con người của ông.
- Những chiến công của ông.
Giaibaitap.me
1. Xác định nội dung chính của mỗi phần trong đoạn trích Đánh nhau với cối xay gió. Theo em, cốt truyện trong đoạn trích này là cốt truyện đơn tuyến hay đa tuyến? Vì sao? 3. Vì sao Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió? Xan-chô nhìn nhận về cối xay gió có gì khác với Đôn Ki-hô-tê?
1. Tìm câu khẳng định và câu phủ định trong những câu dưới đây. Chỉ ra đặc điểm về ý nghĩa và hình thức mỗi câu. 2. Trong hai đoạn văn dưới đây (trích văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh của Ngô gia văn phái), câu nào được dùng để hỏi, câu nào được dùng để khẳng định, để phủ định? Vì sao?
1. Tác phẩm Bên bờ Thiên Mạc gắn liền với sự kiện lịch sử nào của dân tộc? Xác định nội dung chính của mỗi phần trong đoạn trích. 2. Hãy liệt kê tên các nhân vật trong đoạn trích. Những nhân vật nào là nhân vật có thật trong lịch sử?
Đề 1. Suy nghĩ về câu tục ngữ. "Chết trong còn hơn sống đục.". Đề 2. Suy nghĩ về câu nói của danh tướng Trần Bình Trọng: "Ta thà làm ma nước Nam chứ không thèm làm vương đất Bắc.".
