TRƯỚC KHI ĐỌC:
Nêu tên một truyện kể hoặc một bộ phim có nhân vật chính là vị thần. Theo bạn, điều gì làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm đó?
Lời giải:
- Truyện: thần thoại Hy Lạp, Sơn Tinh Thuỷ Tinh, Con Rồng cháu Tiên, Thần Kim Quy, Thần trụ trời, thần núi Tản Viên, Nữ Oa vá trời,...
- Phim: Cuộc chiến của các vị thần (thần thoại Ấn Độ), Đông phương thần Oa (Trung Quốc), truyền thuyết Thánh Gióng (Việt Nam),....
- Điều làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm là những yếu tố kì ảo vô cùng đặc biệt, con người thường có siêu năng lực làm những điều phi thường, nội dung tác phẩm kì thú, lôi cuốn bạn đọc.
TRONG KHI ĐỌC:
1. Thần Trụ Trời
Câu 1 (trang 11, SGK Ngữ văn 10, tập 1): Chú ý các chi tiết mở đầu câu chuyện
Lời giải:
Chi tiết mở đầu câu chuyện:
- Thuở ấy chưa có vũ trụ, chưa có muôn vật và loài người.
- Trời đất chỉ là một đám hỗn độn tối tăm và lạnh lẽo.
Câu 2 (trang 11, SGK Ngữ văn 10, tập 1): Hình dung vóc dáng và những hành động của thần Trụ Trời.
Lời giải:
- Vóc dáng thần: to lớn, khổng lồ
- Hành động của thần: đội trời lên rồi đào đất, đá đắp thành một cái cột vừa cao vừa to để chống trời.
→ Hành động vô cùng lớn lao, chỉ có thần mới làm được.
Câu 3: Có những vị thần nào được liệt kê trong bài vè?
Lời giải:
Những vị thần được liệt kê trong bài vè bao gồm: thần đếm cát, thần tát biển, thần làm sao, thần đào sông, thần trồng cây, thần xây núi, thần trụ trời.
2. Thần Sét
Câu 1 (trang 12, SGK Ngữ văn 10, tập 1): Chú ý các chi tiết miêu tả và “tính khí” của thần Sét
Lời giải:
- Công việc của thần Sét: Chuyên việc thi hành pháp luật ở trần gian. Khi xử án kẻ nào, thần tự mình nhảy xuống tận nơi trỏ ngọn cờ vào đầu tội nhân rồi dùng lưỡi búa bổ xuống đầu.
- “Tính khí” của thần Sét: rất nóng nảy, nhiều khi giết nhầm người, vật vô tội.
3. Thần Gió
Câu 1 (trang 13, SGK Ngữ văn 10, tập 1): Chú ý hình dạng và hoạt động của thần Gió
Lời giải:
- Hình dạng của thần Gió: thần có một hình dạng kì quặc. Thần không có đầu.
- Hoạt động của thần Gió: làm gió nhỏ hay bão lớn, lâu hay mau tùy theo lệnh của Ngọc Hoàng.
Câu 2 (trang 13, SGK Ngữ văn 10, tập 1): Mục đích của việc tạo ra nhân vật đứa con thần Gió là gì?
Lời giải:
Việc tạo ra đứa con của thần Gió nhằm mục đích lí giải cho hiện tượng khi cây ngải gió cuốn bông, cuốn lá lại, người hạ giới lại biết đó là dấu hiệu của việc trời sắp nổi gió, nổi mưa.
SAU KHI ĐỌC:
Câu 1: Xác định thời gian, không gian, nhân vật và sự kiện chính trong từng truyện kể
Lời giải:
|
Đặc điểm |
Thần Trụ Trời |
Thần Sét |
Thần Gió |
|
Thời gian |
Chưa có vũ trụ, chưa có muôn vật và loài người |
||
|
Không gian |
Trời đất chỉ là một đám hỗn độn tối tăm và lạnh lẽo |
||
|
Nhân vật |
Thần trụ trời – một ông thần thân thể to lớn không biết bao nhiêu mà kể |
Thần Sét – có danh hiệu là Thiên Lôi, ông Sấm |
Thần Gió – hình dạng kì quặc, không đầu |
|
Sự kiện chính |
Thần ở trong đám mờ mịt hỗn độn không biết đã từ bao lâu, bỗng đứng dậy dùng đầu đội trời lên rồi đào đất, đá đắp thành một cái cột vừa to vừa cao để chống trời. |
Thần bị bắt nằm im một nơi không cựa quậy, con gà của Ngọc Hoàng được lệnh thỉnh thoảng lại mổ một cái làm cho thần đau nhói nhưng không làm gì được |
Thần Gió có đứa con nghịch ngợm. Khi hạ giới mất mùa đói khổ, người chồng đi xa xin được bát gạo về nấu cho vợ nhưng bị con thần Gió quạt tứ tung văng xuống ao. |
Câu 2: Hãy chỉ ra một số “dấu hiệu” giúp người đọc nhận biết ba truyện kể trên thuộc nhóm thần thoại suy nguyên.
Lời giải:
- Nhân vật chính: thần Trụ Trời, thần Sét, thần Gió => đều là những vị thần sáng tạo thế giới
- Nội dung: lí giải về sự hình thành của bầu trời, mặt đất, của sấm sét và gió
Câu 3: Trong cái nhìn của con người cổ đại, thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét có hình dạng và “tính khí” ra sao? Sự tưởng tượng về các vị thần ấy được hình thành trên cơ sở nào?
Lời giải:
- Thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét đều có ngoại hình kì lạ khác thường, tính khí mạnh mẽ, nóng nảy, nghịch ngợm
- Sự tưởng tượng về các vị thần dựa trên những đặc điểm của những hiện tượng tự nhiên mà con người cần lý giải.
+Bầu trời rộng lớn => Thần Trụ Trời có thân thể to lớn
+Sét là những tia nhỏ, âm thanh lớn => thần Sét có mặt mũi rất nanh ác, tiếng quát tháo rất dữ dội
+ Gió không có hình thù rõ ràng => thần Gió có hình dạng kì quặc, không có đầu.
Câu 4: Công việc của thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió là gì? Công việc đó được miêu tả như thế nào, nhằm mục đích gì?
Lời giải:
|
|
Thần Trụ Trời |
Thần Sét |
Thần Gió |
|
Công việc |
Nâng đỡ bầu trời |
Tạo tia sét |
Tạo gió |
|
Miêu tả công việc |
Thần ở trong đám mờ mịt hỗn độn không biết đã từ bao lâu, bỗng đứng dậy dùng đầu đội trời lên rồi đào đất, đá đắp thành một cái cột vừa to vừa cao để chống trời. |
thi hành luật pháp ở trần gian, thần có một lưỡi búa, khi xử án kẻ nào dù là người, là vật, là cây cỏ thì thần tự mình nhảy xuống tận nơi trỏ ngọn cờ vào đầu tội nhân rồi dùng lưỡi búa bổ xuống đầu. |
Làm gió nhỏ hay bão lớn, lâu hay mau tuỳ theo lệnh Ngọc Hoàng. Thần Gió phối hợp với thần Mưa, có khi cả thần Sét là những lúc đáng sợ nhất. Những lúc thần xuống hạ giới đi chơi vào những buổi tối trời là lúc giữa đồng bằng tự nhiên nổi lên trận gió xoay, dân gian thường gọi là thần Cụt Đầu. |
|
Mục đích |
Lí giải tại sao có mặt đất và bầu trời |
Lí giải tại sao mỗi lần chớp rạch, biết có sét |
Lí giải hiện tượng gió và sự xuất hiện của cây ngải gió |
Câu 5: Hình tượng thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió phản ánh những quan niệm, nhận thức gì của người nguyên thủy về thế giới tự nhiên? Những khát vọng nào đã được họ gửi vào hình tượng đó?
Lời giải:
- Con người nhận thức thế giới tự nhiên vô cùng bí ẩn, có những năng lực kì lạ không thể giải thích. Vì vậy, họ tạo ra hình tượng các vị thần để lí giải tất cả những hiện tượng tự nhiên xảy ra xung quanh.
- Họ gửi gắm vào các hình tượng thần linh khát vọng khám phá, giải thích và chinh phục tự nhiên.
Câu 6: Chỉ ra những đặc điểm nổi bật trong cách xây dựng nhân vật của chùm chuyện. Từ đó nhận xét về thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên.
Lời giải:
- Cách xây dựng các nhân vật thần linh đều mang một ngoại hình đặc biệt, khác thường, một sức mạnh siêu nhiên thần bí.
- Tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên: tôn sùng, kính trọng
Câu 7: Trong những điều làm nên vẻ đẹp “một đi không trở lại” của thần thoại, có niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn. Theo bạn, niềm tin ấy có còn sức hấp dẫn với con người hiện đại không? Vì sao?
Lời giải:
- HS có thể đưa ra nhiều cách lí giải, sau đây là một gợi ý
- Trong cuộc sống hiện đại, mọi hiện tượng tự nhiên đều có thể lí giải bằng kiến thức khoa học. Tuy nhiên, cuộc sống vô cùng rộng lớn và còn những điều bí ẩn mà con người không thể khám phá hết, vì vậy, niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn vẫn còn sức hấp dẫn cho đến hiện tại. Việc con người có niềm tin tín ngưỡng, tin vào những vị Thần Phật chính là điển hình cho thấy ngày nay, chúng ta vẫn luôn có niềm tin vào thế giới linh thiêng.
Kết nối đọc viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết kì ảo trong một truyện thần thoại đã học hoặc tự đọc thêm.
Lời giải:
Chi tiết tưởng tượng, kì ảo là những chi tiết không có thật. Đó là những chi tiết có tính chất hoang đường, kì lạ. Trong truyện truyền thuyết, nhân dân sáng tạo ra những chi tiết tưởng tượng, kì ảo nhằm dựng lên những câu chuyện thần kì, giải thích những sự kiện, sự việc chưa thể giải thích theo cách thông thường hoặc là để thần thánh hoá các nhân vật mà nhân dân ngưỡng mộ, tôn sùng. Chi tiết Nữ Oa dùng đá ngũ sắc vá bầu trời để cứu nhân gian khỏi lầm than trong thần thoại Nữ Oa vá trời là một chi tiết như thế. Truyện kể rằng Nữ Oa là vị thần sinh ra muôn loài. Khi nhân gian đang sống trong cõi bình yên vô sự thì bỗng một hôm trên trời xảy ra sự cố, các vị thần đánh nhau dẫn đến vòm trời bị rách toạc, muôn cõi lầm than. Để cứu nhân gian, Nữ Oa đã dùng sức mình ngày đêm hì hục vá lại vòm trời. Bà chọn những viên đá ngũ sắc, dùng chúng chất thành núi, sau đó lần lượt vá hết các lỗ hổng trên vòm trời. Vì kiệt sức, người chết đi, thân xác hòa với thiên nhiên. Chi tiết này có vai trò tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ của nhân vật Nữ Oa, thể hiện sự biết ơn, tôn sùng của nhân dân. Đồng thời, chi tiết này góp phần lí giải vì sao trên trời lại có mây ngũ sắc.
Giaibaitap.me
