Nội dung chính:
Văn bản cung cấp thông tin về tầng ozone, nguyên nhân dẫn đến việc tầng ozone bị thủng và những thành quả trong công cuộc nỗ lực phục hồi tầng ozone của toàn cầu.
TRƯỚC KHI ĐỌC:
1. Bạn có theo dõi tin tức không? Bạn thường theo dõi tin tức trên những kênh truyền thông nào và quan tâm đến những gì khi tiếp nhận tin tức?
2. Bạn biết gì về tầng ozone và đã bao giờ nghe về việc tầng ozone bị thủng?
Lời giải:
1.
Tôi hay theo dõi tin tức trên chương trình Thời sự, Chuyển động 24h của VTV, một số trang báo điện tử khác.
Tôi chủ yếu quan tâm đến tin tức xã hội, thông tin thời tiết. Tôi thường chú ý đến tính chính xác và cấp thiết của các tin tức.
2.
- Tầng ozone là lớp chắn của Trái Đất, nơi hấp thụ hầu hết các bức xạ cực tím của Mặt Trời. Nếu không có tầng ozone, sinh vật, trong đó có con người sẽ không thể sống trên bề mặt Trái Đất.
- Vài năm trước, tôi đã từng nghe đến việc tầng ozone bị thủng do những phát minh của con người (trong đó có chất thường dùng làm tủ lạnh) đã ảnh hưởng đến tự nhiên.
TRONG KHI ĐỌC:
Câu 1 (trang 84, SGK Ngữ văn 10, tập 2) Nhan đề và những thông tin trong phần sa-pô của văn bản có gì đáng chú ý?
Lời giải:
Nhan đề và những thông tin trong phần sa-pô của văn bản nhằm làm nổi bật và nhấn mạnh vấn đề được nói đến trong văn bản là về việc phục hổi và bảo vệ tầng ozone.
Câu 2 (trang 84, SGK Ngữ văn 10, tập 2) Theo dõi thông tin về tầng ozone và vai trò của nó.
Lời giải:
- Thông tin về tầng ozone là
+ Tầng ozone nằm ở độ cao khoảng 15-40km so với bề mặt Trái Đất, thuộc tầng bình lưu.
+ Chức năng của tầng ozone là che chắn tia UV, bảo vệ cuộc sống của con người, của hệ sinh thái động thực vật trên trái đất.
- Tầng ozone có vai trò rất quan trọng, như một lớp “kem chống nắng” che chắn cho hành tinh khỏi tia cực tím.
Câu 3 (trang 85, SGK Ngữ văn 10, tập 2) Chú ý thông tin về hợp chất CFC.
Lời giải:
Hợp chất CFC là hợp chất nhân tạo Chlorofluorocarbon, được xem là hóa chất hoàn hảo, vừa rẻ tiền, có nhiều công dụng vừa không thâm gia phản ứng hóa học.
Câu 4 (trang 85, SGK Ngữ văn 10, tập 2) Hai nhà khoa học Mô-li-nơ và Rao-lân đã phát hiện sự thật gì về chất CFC?
Lời giải:
Sự thật về chất CFC là các phân tử khí CFC bị phân hủy dưới tia UV khi ở tầng khí quyển và mỗi nguyên tử Cl tự do sẽ “cướp lấy” một nguyên tử O, khiến O3 (khí ozone) trở thành O2 (khí oxygen).
Câu 5 (trang 85, SGK Ngữ văn 10, tập 2) Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone đã được diễn giải như thế nào?
Lời giải:
Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone đã được diễn giải một cách rõ ràng, giải thích về quá trình phân tách các phân tử Cl của chất ClO và các phân tử Cl tự do đó sẽ làm tổn hại tầng ozone.
Câu 6 (trang 86, SGK Ngữ văn 10, tập 2) Liên hợp quốc đã có những nỗ lực gì nhằm xóa sổ các hóa chất có hại cho tầng ozone?
Lời giải:
Liên hợp quốc họp bàn kế hoạch loại bỏ chất CFC – chất gây tổn hại tầng ozone và nhóm của An-đơ-sơ đã vạch ra hàng trăm giải pháp theo một hệ thống nhất định, loại bỏ chất CFC từ nhiều lĩnh vực công nghiệp.
Câu 7 (trang 87, SGK Ngữ văn 10, tập 2) Những nhân tố nào làm nên thành công của nỗ lực phục hồi tầng ozone?
Lời giải:
Những nhân tố làm nên thành công của nỗ lực phục hồi tầng ozone không chỉ là những cá nhân cụ thể mà còn có sự góp sức của công chúng, sự đồng thuận quốc tế và hành động nhất quán toàn cầu.
SAU KHI ĐỌC:
Câu 1: Thông tin chính của văn bản là gì? Đó là thông tin khoa học hay thông tin thời sự chính trị? Vì sao?
Lời giải:
- Thông tin chính của văn bản là những hành động của toàn cầu để phục hồi tầng ozone và thành quả của sự nỗ lực toàn cầu đó.
- Đây là thông tin thời sự chính trị, vì văn bản đề cập đến vấn đề mang tính quốc tế, các dấu mốc thời gian gắn liền với các sự kiện.
Câu 2: Hãy nhận xét về cách đặt nhan đề và cách triển khai nội dung của văn bản.
Lời giải:
Cách đặt nhan đề phù hợp với cách triển khai nội dung của văn bản. Văn bản đi từ những hành động phục hồi tầng ozone (phát hiện, hành động) đến nhấn mạnh vai trò của nỗ lực toàn cầu trong việc phục hồi được lớp lá chắn này.
Câu 3: Theo bạn, ngôn ngữ của văn bản này đã đáp ứng được những yêu cầu nào của một bản tin? Bạn có đồng tình khi người đưa tin coi nhà nghiên cứu khoa học là “thám tử”, “tuyến phòng thủ” và nỗ lực phục hồi tầng ozone là "cuộc chiến"?
Lời giải:
- Ngôn ngữ của văn bản ngắn gọn, sáng rõ, đơn nghĩa, dễ hiểu, nhưng vẫn có nhiều thuật ngữ khoa học để đám bảo tính chính xác, khách quan của thông tin.
- Tôi đồng tình với việc sử dụng các cụm từ “thám tử”, “tuyến phòng thủ" để gọi nhà nghiên cứu khoa học và từ “cuộc chiến” để gọi “nỗ lực phục hồi tầng ozone”. Đây là cách nói ẩn dụ, gây ấn tượng mạnh với người đọc, gợi nhiều liên tưởng và giúp bài viết thêm sinh động.
Câu 4: Hãy đánh giá tính hiệu quả của việc đưa phương tiện phi ngôn ngữ vào văn bản.
Lời giải:
Văn bản đưa ra một hình ảnh mô phỏng lỗ thủng tầng ozone ở Nam Cực trong giai đoạn 1979-2019 để làm rõ quá trình tầng ozone bị phá hoại cũng như quá trình phục hồi tầng ozone. Kí hiệu phi ngôn ngữ này đã giúp tăng tính rõ ràng, chính xác và giúp người đọc dễ hình dung các thông tin được đưa ra trong văn bản.
Câu 5: Nêu quan điểm chính của tác giả bài viết. Hãy bàn luận về quan điểm ấy.
Lời giải:
Quan điểm chính của tác giả: Thành công trong việc phục hồi tầng ozone là nỗ lực của toàn cầu. Người viết không hề bỏ qua công sức của các nhà khoa học khi phát hiện vấn đề và đưa ra giải pháp, song tác giả nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng và có ý nghĩa quyết định lâu dài của “sự đồng thuận quốc tế và hành động nhất quán toàn cầu”. Đây là một quan điểm đúng đắn, phù hợp với thực tiễn khách quan.
Câu 6: Hãy tìm hiểu một số vấn đề trên thế giới hiện nay cần đến những nỗ lực toàn cầu và chỉ ra những lí do dẫn đến sự thành công hay chưa thành công trong việc giải quyết những vấn đề ấy.
Lời giải:
Một số vấn đề như chống biến đổi khí hậu, ngăn chặn vũ khí hạt nhân, chống khủng bố, xóa đói nghèo, hay đương đầu với các đại dịch bệnh (Ebola, Covid-19…), tìm kiếm các giải pháp cho các căn bệnh thế kỷ (HIV/AIDS, ung thư…) đều cần đến nỗ lực toàn cầu.
Trong những vấn đề đó, có vấn đề đã tạm thành công (tìm ra vacxin chống lại Ebola) nhờ sự nghiên cứu của giới khoa học và độ phủ vacxin của các quốc gia. Có vấn đề tạm có thành quả (công tác ngăn ngừa vũ khí hạt nhân nhờ sự lên tiếng của cộng đồng quốc tế). Nhưng có những vấn đề chưa thành công, hoặc là do việc thiếu quyết liệt trong hành động của toàn nhân loại (vấn đề bảo vệ môi trường) hoặc do “đối thủ” quá nguy hiểm (như đại dịch Covid19 vẫn đang đe dọa nhân loại).
Câu 7: Từ hai văn bản Phục hồi tầng ozone: Thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu (Lê My) và Sự sống và cái chết (Trịnh Xuân Thuận), bạn suy nghĩ gì về sự tồn vong của nhân loại và Trái Đất?
Lời giải:
Nhân loại là một trong những sinh vật còn đang tồn tại trên Trái Đất, cũng đối diện với nguy cơ đe dọa tuyệt chủng như bất kỳ sinh vật nào khác. Sự tồn vong của nhân loại không chỉ đến từ những thiên tai ngoài tự nhiên hay quy luật chọn lọc tự nhiên, mà còn đến từ những mặt trái trong sự phát triển văn minh nhân loại. Những chất nguy hiểm từ các phát minh được ứng dụng trên toàn cầu có thể phá hủy bầu khí quyển mà con người đang hít thở, đe dọa đến sự sống của chính con người.
Câu 8: Theo bạn, thế nào là một bản tin có giá trị?
Lời giải:
Một bản tin có giá trị cần cung cấp một hoặc một số thông tin hữu ích, cần thiết với đời sống và mong muốn của người đọc. Đồng thời, bản tin đó cũng cần gửi gắm một quan điểm của người viết, để kích thích người đọc tiếp nhận thông tin một cách chủ động, tự xác lập một quan điểm về thực tại.
* Kết nối đọc – viết
Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ của bạn về giải pháp làm giảm rác thải nhựa trên toàn cầu.
Đoạn văn tham khảo:
Đã có những nghiên cứu về tác hại của nhựa, những con số thống kê về thực trạng rác thải nhựa trên toàn cầu, cũng đã có những giải pháp thiết thực được đưa ra để làm giảm rác thải nhựa trên toàn cầu như từ chối sử dụng đồ nhựa, túi nilong, thiết kế các sản phẩm thân thiện với môi trường, nghiên cứu cách tái sử dụng các sản phẩm nhựa, tăng cường vai trò quản lý của các cấp chính quyền. Việc thực hiện các giải pháp trên tuy đã có những con số đáng ghi nhân, song thành công vẫn còn rất xa vời, do chưa có được sự chung tay cùng hành động của một dân tộc và xa hơn là của toàn thế giới. Hầu như chúng ta mới có ý thức về tác hại của rác thải nhựa, song chưa có ý thức về trách nhiệm của cá nhân mình trong công cuộc chống lại rác thải nhựa cũng nhưa chưa bắt tay vào những hành động thực tế.
Giaibaitap.me
