Bài 1 - Trang 148 - SGK Hóa học 9

Cho các chất sau : rượu etylic, axit axetic, chất béo. Hỏi :

a) Phân tử chất nào có nhóm – OH ? Nhóm –COOH ?

b) Chất nào tác dụng được với K ; Zn ; NaOH ; K₂CO₃ ?

Viết các phương trình phản ứng hóa học.

Lời giải.

a) Chất có nhóm –OH là rượu etylic, chất có nhóm –COOH là axit axetic.

b) Chất tác dụng được với K là rượu etylic và axit axetic :

             2C₂H₅OH  +  2Na  ->  C₂H₅ONa  +  H₂

             2CH₃ – CH₂OH  +  2Na  ->  2CH₃ – CH₂ONa  +  H₂

  Chất tác dụng được với Zn, K₂CO₃ là axit axetic :

             2CH₃ – CH₂OH  +  Zn  ->  2CH₃ – CH₂ONa  +  H₂O

             2CH₃ – CH₂OH  +   K₂CO₃  ->  2CH₃ – CH₂OK  +  CO₂ + H₂O

 Chất tác dụng được với NaOH là axit axetic và chất béo :

            CH₃ – CH₂OH  +  NaOH  ->  CH₃ – CH₂ONa  +  H₂O

            (RCOO)₃C₃H₅   +  NaOH  ->  3RCOONa  + C₃H₅(OH)₃
  

Bài 2 - Trang 148 - SGK Hóa học 9

Tương tự chất béo, etyl axetat cũng có phản ứng thủy phân trong dung dịch axit và dung dịch kiềm. Hãy viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra khi đun etyl axetat với dung dịch HCl, dung dịch NaOH.

Bài làm.

Các phương trình hóa học :

 CH₃COOC₂H₅  +  H₂O  CH₃COOH    +   C₂H₅OH.

 CH₃COOC₂H₅  +  NaOH  \(\overset{t^{o}}{\rightarrow}\) CH₃COONa  +  C₂H₅OH.

Bài 3 trang 149 sgk hóa học 9

Hãy chọn các chất thích hợp điền vào dấu hỏi rồi viết các phương trình hóa học của các sơ đồ phản ứng sau:

a) C₂H₅OH + ?--------> ? + H₂

b) C₂H₅OH + ? ------ > CO₂ + ?

Giải

Bài 4 - Trang 149 - SGK Hóa học 9

Có ba lọ không nhãn đựng ba chất lỏng là : rượu etylic, axit axetic, dầu ăn tan trong rượu etylic. Chỉ dùng nước và quỳ tím, hãy phân biệt các chất lỏng trên.

-Dùng quỳ tím để nhận biết ra axit axetic.

-Hai chất lỏng còn lại cho vào ống nghiệm đựng nước, chất nào tan hoàn toàn tạo thành hỗn hợp đồng chất là rượu etylic, chất nào không tan nổi lên trên, hỗn hợp tách thành hai lớp riêng biệt là dầu ăn.

Bài 5 - Trang 149 - SGK Hóa học 9

 Khi xác định công thức các chất hữu cơ A và B, người ta thấy công thức phân tử của A là C₂H₆O, còn công thức phân tử của B là C₂H₄O₂. Để chứng minh A là rượu etylic, B là axit axetic cần phải làm thêm những thí nghiệm nào ? Viết phương trình hóa học để minh họa.

Hướng dẫn.

+ Ứng với công thức phân tử C₂H₆O₂ có 2 chất có công thức cấu tạo khác nhau là:

    CH₃ - CH₂ - OH (1)  và   CH_­3­ – O – CH₃ (2).

Vì vậy, để  chứng minh ( hay xác định) A là rượu etylic thì ta phải xác định công thức cấu tạo của nó :

Cho A tác dụng với Na, nếu có H₂ thoát ra, suy ra phân tử có nhóm –OH, là rượu etylic.

           2CH₃ – CH₂ – OH + 2Na  -> 2CH₃ – CH₂ – ONa   +  H₂ 

Chất đi metyl ete CH_­3­ – O – CH₃ không phản ứng với Na.

+ Ứng với công thức phân tử C₂H₄O₂  có đến ba chất khác nhau.

CH₃ – COOH  (1)  ;               HCOO – CH  (2)      và   

Vì vậy để xác định B là axit axetic ta phải xác định công thức cấu tạo của nó :

Cho A tác dụng với muối cacbonat, thí dụ Na₂CO₃, nếu có khí CO₂ thoát ra, suy ra phân tử có nhóm –COOH, là axit axetic.

     2CH₃ – COOH    + Na₂CO₃  ->  2CH₃ – COONa  +  CO₂  + H₂O.

Bài 6 - Trang 149 - SGK Hóa học 9

Khi lên men dung dịch loãng của rượu etylic, người ta được giấm ăn.

a) Từ 10 lít rượu  8^o có thể tạo ra được bao nhiêu gam axit axetic ? Biết hiệu suất quá trình lên men là 92% và rượu etylic có D = 0,8g/cm³.

b)Nếu pha khối lượng axit axetic trên thành dung dịch giấm 4% thì khối lượng dung dịch giấm thu được là bao nhiêu.

Hướng dẫn.

a)\(V_{C_{2}H_{5}OH}=V_{dd}.\frac{8}{100}=10.\frac{8}{100}=0,8\) = 800 ml.

 \(m_{C_{2}H_{5}OH}=\) V. D = 800.0,8 = 640 gam.

Phản ứng lên men rượu :

C₂H₅OH   +  O₂  ->  CH₃COOH  + H₂O

   46                         60 (gam)

  640                        m? (gam)

Khối lượng axit thu được theo lí thuyết \(m=\frac{640.60}{46}\) (gam).

Vì hiệu suất của phản ứng chỉ đạt 92% nên khối lượng CH₃COOH thực thế thu được là:

           \(m_{CH_{3}COOH}=\frac{640.60}{46}.\frac{92}{100}\) = 768 (gam).

b) Khối lượng dung dịch giấm ăn CH₃COOH 4% thu được là :

     \(m_{dd}=768.\frac{100}{4}=19200\)

Bài 7 - Trang 149 - SGK Hóa học 9

 Cho 100 gam dung dịch CH₃COOH 12% tác dụng vừa đủ với dung dịch NaHCO₃ 8,4%.

a) Hãy tính khối lượng NaHCO₃ đã dùng.

b) Hãy tính nồng độ phần trăm của dung dịch muối thu được sau phản ứng.

Hướng dẫn.

a) Số mol CH₃COOH = 0,2 mol.

 CH₃ – COOH  +  NaHCO₃   ->  CH₃ – COONa  +  CO₂  +  H₂O

        0,2            0,2                    0,2             0,2

Khối lượng NaHCO₃ cần dùng là ; 0,2.84 = 16,8 gam.

 \(m_{dd_{NaHCO_{3}}}=16,8\frac{100}{8,4}=200\) (gam).

b) 

 \(m_{c.t}=m_{CH_{3}COONa}\) = 0,2.82 = 16,4 (gam).

=> \(m_{dd}=m_{dd_{CH_{3}COOH}}+m_{dd_{NaHCO_{3}}}-m_{CO_{2}}\)

             = 100 + 200 - (0,2.44) = 291,2 (gam).

=> C% (CH₃ – COONa) = \(\frac{16,4}{291,2}\).100% = 5,63%.

Giaibaitap.me